វត្តពោធិ៍សិរីមុនី: ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ សម្ដេចព្រះសុមេធាធិបតី ហួត តាត

ជីវប្រវត្តិសង្ខេប
ព្រះនាមដើម៖ ហួត តាត
ព្រះនាមពេញ៖ សម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ហួត តាត ព្រះសង្ឃរាជ គណៈមហានិកាយ
ប្រសូត៖ ថ្ងៃអាទិត្យ ១៥កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ព.ស.២៤៣៥/គ.ស.១៨៩២ សុគត ឆ្នាំថោះ ព.ស.២៥១៩/គ.ស.១៩៧៥
ស្រុកកំណើត៖⁣ ភូមិផ្សារឧដ្ដុង្គ ឃុំវាំងចាស់⁣ ស្រុកឧដ្ដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ
សុគត៖ ព.ស.២៥១៩/គ.ស.១៩៧៥ (៨៤ឆ្នាំ)
ឋានៈ ៖សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ (គណៈមហានិកាយ)
ទ្រង់កាន់តំណែង៖ ពីព.ស.២៥១៣ ដល់ ព.ស.២៥១៩(៦ឆ្នាំ) ក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ
បន្តពី៖ ជួន ណាត
បន្តដោយ៖ ទេព វង្ស

សម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ហួត តាត សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ នៃគណៈមហានិកាយ ជាសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជអង្គទី៥ នៃគណៈមហានិកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយត្រូវបានចាត់ទុកជាមហាបុរសខ្មែរទី២។ សម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ហួត តាត ជាសមាជិកគណៈកម្មការរៀបចំ និង ពិនិត្យវចនានុក្រមខ្មែរ និង ជាអ្នកមានចំណែកគុណូបការៈដ៏សំខាន់ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា អក្សរសាស្ត្រ ប្រពៃណីជាតិ, វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ និង សាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ ហើយព្រះអង្គជាកល្យាណមិត្ត និង សហការីរបស់សម្តេចសង្ឃរាជមហាបុរសខ្មែរទី១ ជួន ណាត ។

សម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី សង្ឃរាជ ហួត តាត ប្រសូត្រនៅថ្ងៃអាទិត្យ ១៥កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ព.ស២៤៣៥ គ.ស ១៨៩២ នៅភូមិផ្សារឧដុង្គ ឃុំវាំងចាស់⁣ ស្រុកឧដ្ដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ។ ព្រះអង្គមាន បិតានាម ហុក សេង ហៅ ហួត មាតានាម ង៉ែត និងមានបងប្អូនចំនួន ០៤នាក់គឺ៖

· អ្នកស្រី ហួត ⁣ស៊ុន

· អ្នកស្រី ហួត ហួយ

· ខ្លួនសម្ដេចផ្ទាល់ និង

· លោក ហួត ⁣គ្រុយ ។

អាយុ ៧ឆ្នាំ កុមារហួត តាត ត្រូវបានមាតាបិតានាំទៅរៀនអក្សរសាស្ត្រជាតិ លេខនព្វន្ត ក្នុងសំណាក់ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ មាស គង់នៅវត្តប្រាង្គ រហូតចេះអាន សរសេរច្បាស់លាស់ អាចប្រើការបាន។

អាយុ ១៣ឆ្នាំ បួសជាសាមណេរក្នុងសំណាក់ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ មាស។ សាមណេរ ហួត តាត បានបំពេញឧបជ្ឈាយវត្ត[១] ១វស្សា ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ ជាឧបជ្ឈាយ៍ [២] ក៏អនិច្ចធម្មទៅ។ សាមណេរក៏ទៅរៀននៅវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងសំណាក់ព្រះធម្មលិខិត សូរ ជាក្មួយព្រះឧបជ្ឈាយ៍ កាលលោកនៅមានព្រះ ជន្មតែងបាន ផ្ដាំឲ្យមើលខុសត្រូវ សាមណេរ ហួត តាតនោះផង។

ព្រះធម្មលិខិត សូរ អនិច្ចធម្មដោយជរាពាធ នាំឲ្យសាមណេរ ហួត តាត អស់ទីពឹងពំនាក់ដូចមុន ប៉ុន្ដែម្ដងនេះនេន អាយុ ១៧ឆ្នាំ លោកបានតស៊ូប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រ ដល់ អាយុ ១៩ឆ្នាំ បានចេះដឹងអាចបង្រៀនបាន ហើយលោកក៏ធ្វើជាអាចារ្យបង្រៀនព្រះត្រៃបិដកផង ខំរៀនខ្លួនឯងផង នាំឲ្យមានកិត្តិស័ព្ទល្បីរន្ទឺឆ្ងាយ រហូតដល់ព្រះ មហាសង្ឃរាជ ទៀង ប្រោសប្រណីដល់សាមណេរ ហួត តាត ជាច្រើន។

ឆ្នាំ ១៩១២ សាមណេរ ហួត តាត មានអាយុ ២០ឆ្នាំបរិបូណ៌ ដែលកំពុងជាប់ចិត្តរៀនព្រះត្រៃបិដក ដោយកម្លាំងសទ្ធាដ៏បរិសុទ្ធ បានសូមឧបសម្ប័ទ[៣]ជា ភិក្ខុក្នុងពុទ្ធសីមាវត្ត ឧណ្ណាលោម មានព្រះ មហាសង្ឃរាជ ទៀង ជាឧបជ្ឈាយ៍ មានព្រះវនរ័ត ចាន់ និង លោកគ្រូវិមលធម្ម គង់ ជាឧបសម្បទាចារ្យ[៤]ដែលមាន ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ប្រទានប្បញ្ញតិ្តថា “វជិរប្បញ្ញោ” ។

តាំងពីឧបសម្បទា[៥]ហើយ ភិក្ខុ ហួត តាត កាន់តែខិតខំព្យាយាមសិក្សារៀនសូត្រទ្វេឡើង។ ឆ្នាំ ១៩១៣ បានប្រឡងជាប់មហា៤ប្រយោគ ដែលជាប្រយោគផុតថ្នាក់ ក្នុងសម័យនោះ នៅវិហារព្រះកែវមរកត ក្រុងភ្នំពេញ នាំឲ្យអាចារ្យ និង មន្ដ្រីសង្ឃគ្រប់អង្គស្ងើចសរសើរ។

[១] វត្តប្រតិបត្តិដែលសទ្ធិវិហារិកត្រូវធ្វើចំពោះឧបជ្ឈាយ៍របស់ខ្លួន

[២] គ្រូបង្រៀនធម៌ ឬគ្រូបង្រៀនច្បាប់ ។ ព. ពុ. ព្រះថេរៈ ដែលភិក្ខុឬសាមណេរសូមនិស្ស័យប្រគល់ខ្លួនឲ្យលោកត្រួតត្រាស្តីថា ទូន្មានបង្រៀនប្រដៅ។

[៣]ការដល់នូវភាពជាភិក្ខុ ឬការបានជាភិក្ខុភាព គឺការបួសជាភិក្ខុ ឬការបំបួសសាមណេរឲ្យបានជាភិក្ខុ ( ដោយញត្តិចតុត្ថកម្មវាចាតាមលក្ខណប្បញ្ញត្តិក្នុងវិន័យពុទ្ធសាសនា ) : បានឧបសម្ប័ទ សម្រេចឧបសម្បទានៅវេលា… ។

[៤] លោកគ្រូសូត្រ

[៥] (សំ. បា. ឧបសម្បទា, ឬសំ. ឧបសម្បទ៑ ក៏មានខ្លះ )

សមណសក្ដិដែលសម្ដេចបានទទួល៖

· ថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩២២ សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ ប្រទានឋានន្ដរសក្ដិជាព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា។

· ឆ្នាំ ១៩១៩ រាជការតែងតាំងជាក្រុមជំនុំរៀបចំបង្កើតវចនានុក្រមខ្មែរ។

· ឆ្នាំ ១៩២២ រាជការចាត់ឲ្យទៅរៀនភាសាសំស្រ្កឹត អក្សរថ្ម ខ្មែរបុរាណ និង ប្រវត្តិពុទ្ធសាសនានៅបរទេស ក្នុងសំណាក់លោក ល្វី ហ្វីណូត៍ ចាងហ្វាងសាលាបារាំងសែស នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្រុងហាណូយ ជាមួយនឹងព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ជួន ណាត។

· ឆ្នាំ ១៩២៤ មកពីហាណួយវិញ រាជការតែងតាំងជាសាស្ដ្រាចារ្យបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹតនៅសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់។

· ឆ្នាំ ១៩២៥ រាជការតែងតាំងជាសមាជិកពិនិត្យវិញ្ញាសានៃសៀវភៅទាំងឡាយដែលគ្រឹះស្ថាននោះ ត្រូវបោះផ្សាយ។

· ឆ្នាំ ១៩២៨ រាជការចាត់តាំងឲ្យធ្វើបរិវដ្ដ គមនាគមន៍ ដែនកូសាំងស៊ីន ជាមួយនឹងអធិបតីនៃព្រះរាជបណ្ណាល័យកម្ពុជា ដើម្បីពន្យល់ព្រះសង្ឃ និង គ្រហស្ថជាតិខ្មែរ ឲ្យពេញចិត្តសិក្សាអក្សរសាស្ដ្រជាតិខ្មែរជាដើម។ ក្រោយមក ជាតំណាងយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ នៃព្រះករុណាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ជាមួយនឹងអធិបតីនៃប្រទេសឥណ្ឌូចិនបារាំងសែស ដើម្បីពន្យល់រាស្ដ្រអំពីប្រយោជន៍ និង ការបង្កើតពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។

· ឆ្នាំ ១៩៣១ សម្ដេចស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស ប្រទានសមណស័ក្ដិឡើងទីជា វិសុទ្ធិវង្ស ទីរាជាគណៈកិត្តិយស ឆ្នាំនោះដែររាជការឲ្យនិមន្ដទៅក្រុងវៀងចន្ទន៍ និង ហ្លួងព្រះបាង ប្រទេសលាវជាមួយនឹងព្រះសាសនសោភ័ណ ជួន ណាត ជាតំណាងប្រទេសខ្មែរ ក្នុងមហាសន្និបាតនៃពិធីបុណ្យពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនៃប្រទេសលាវផង និង ការប្រជុំដើម្បីបង្កើតសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ក្នុងប្រទេសលាវផង។

· ឆ្នាំ ១៩៣៥ ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យទៅបង្រៀនសំស្ក្រឹត និង ភាសាខ្មែរនៅវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ភ្នំពេញ និង ទទួលជាអធិបតីរងក្រុមជំនុំប្រែត្រៃបិដក នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។

· ឆ្នាំ ១៩៤០ បានឡើងជាព្រះសាក្យវង្ស ហួត តាត ទីរាជាគណៈថ្នាក់ត្រី ។

· ឆ្នាំ ១៩៤៤ ជាព្រះគ្រូសូត្រស្ដាំ វត្តឧណ្ណាលោម។

· ឆ្នាំ ១៩៤៥ ឡើងជាព្រះមហាវិមលធម្ម និង ចាអធិបតីនៃថេរសភាជាន់ខ្ពស់ ដែលធ្លាប់ធ្វើជាសមាជិកច្រើនឆ្នាំមកហើយ។

· ឆ្នាំ ១៩៤៧ ត្រូវបានតែងតាំងជាសមាជិកគណៈកម្មការវប្បធម៌ផ្នែកអក្សរ “ក” ដែលក្រោយមកឡើងជាអនុប្រធាននៃគណៈកម្មការវប្បធម៌ជំនួសសម្ដេច ជួន ណាត ដែលលាឈប់ក្នុងពេលព្រះអង្គមានករណីយកិច្ចច្រើនពេក។

· ឆ្នាំ ១៩៤៣,១៩៤៨,១៩៥១ និង ឆ្នាំ ១៩៥៤ សម្ដេចត្រូវបានតែងតាំងជាសមាជិកឆ្លើយឆ្លងសាសាលាចុងបូព៌ា។

· ថ្ងៃទី ២៦ ឧសភា ១៩៤៨ បានឡើងជាព្រះពោធិវ័ង្ស ទីរាជាគណៈថ្នាក់ឯក និង តែងតាំងជាចាងហ្វាងសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ និង ជាអធិបតីនៃក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។

· ថ្ងៃទី ២៨ វិច្ឆិកា ១៩៥៥ រាជការតែងតាំងជាអគ្គាធិការនៃពុទ្ធិកសិក្សាក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

· ថ្ងៃទី ២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៦៤ បានទទួលព្រះឋានៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ជាទីប្រឹក្សាជាទីសម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស តាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ៥ រវ ចុះថ្ងៃទី ២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៦៤។

· ឆ្នាំ ១៩៦៩ ក្រោយពីសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណា ចូលព្រះទីវង្គតទៅ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ហួត តាត បានទទួលឋានៈជាព្រះមហាសុមេធាធិបតី សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ។

សម្ដេចព្រះប្រមុខរដ្ឋទ្រង់ប្រគេនគ្រឿងឥស្សរិយយស មហាសិរីវឌ្ឍន៍សុវត្ថារា ចំពោះសម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ហួត តាត

កិច្ចការងារបម្រើសាសនា៖

· ថ្ងៃទី ០៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៥២ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ហួត តាត ត្រូវរាជរដ្ឋាភិបាលតែងតាំងជាប្រធានគណៈប្រតិភូ តំណាំងពុទ្ធសាសនាកម្ពុជា ទៅប្រទេសជប៉ុន ចូលរួមមហាសន្និបាតលើកទី២ នៃពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោក នៅតូក្យូ និង ក្រុងផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេសនេះរយៈពេល ១ខែ ២០ថ្ងៃ។

· ថ្ងៃទី ១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៥៣ ព្រះករុណាជីវិតលើត្បូង នរោត្ដម សីហនុ រាជានុញ្ញាតសម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ព្រះមហាប៉ាង ខាត់ ដើម្បីសង្កេតការសិក្សា នៅពុទ្ធិកមហាវិទ្យាល័យនានា នៅប្រទេសថៃ។ ត្រឡប់មកវិញរាយការណ៍ថ្វាយសម្ដេចអគ្គសាសនូបត្ថម្ភ ទ្រង់អនុញ្ញាតឲ្យបង្កើតពុទ្ធិមហាវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ សម្រាប់បព្វជិតជាតិខ្មែរ ដោយព្រះរាជក្រមលេខ៨៧៩ ន.ស. ចុះថ្ងៃទី ០១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៥៤។

· ថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៥៤ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ជាប្រធានប្រតិភូខ្មែរទៅប្រទេសជប៉ុន ចូលរួមសន្និសិទអន្ដរជាតិ ដើម្បីស្វែងរកសន្ដិភាពក្នុងពិភពលោក។ ដំណើរលើកនេះអស់រយៈពេល ២ខែ ២០ថ្ងៃ។

· ថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៤ បាននិមន្ដទៅប្រទេសភូមាចូលរួមធ្វើឆដ្ឋសង្គាយនា និង ចូលរួមសន្និសិទលើកទី៣ នៃពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោក ដែលធ្វើនៅទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន។

· ថ្ងៃទី ០៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៥៥ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ជាមួយលោក យឹម វ៉ែន ទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេស នៅពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រឹត និង លោក កាន់ ម៉េងកៅ ជាវេយ្យាវច្ចករក្នុងដំណើរទស្សនាពិនិត្យការសិក្សាលើកទី២ នៅប្រទេសថៃម្ដងទៀត។

· ថ្ងៃទី០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៦ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស អមដំណើរដោយលោក ជា ទន់ សាស្ដ្រាចារ្យពុទ្ធិកវិទ្យាល័យបាននិមន្ដទៅធ្វើទស្សនកិច្ច នៅសហរដ្ឋអាមេរិចអស់រយៈពេល ៣ខែ តាមការនិមន្ដរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិច ដោយបានយល់ព្រមពីរាជរដ្ឋាផិបាលខ្មែរ។

· ថ្ងៃទី០២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៥ សម្ដេចដឹកនាំគណៈប្រតិភូខ្មែរ ទៅប្រទេសលាវ ចូលរួមបុណ្យពុទ្ធសតវត្សទី២៥ នៅទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ និង ក្រុងហ្លួងព្រះបាង។

· ថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥៨ ត្រូវបានពុទ្ធិកសមាគមចិន និមន្ដទៅទស្សនាប្រទេសចិន រយៈពេល ១ខែកន្លះ។

· ឆ្នាំ១៩៥៩ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាត់តាំងសម្ដេចជាតំណាងចូលរួមបុណ្យអនុឆដ្ឋសង្គាយនា នៅក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ជាមួយនឹងលោក ជា ទន់ សាស្ដ្រាចារ្យពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រឹត អស់រយៈពេល ២សប្ដាហ៍។ បន្ទាប់ពីនោះនិមន្ដបង្ហួសទៅគោរពពុទ្ធបូជនីយដ្ឋាននានា នៅប្រទេសឥណ្ឌា ចំនួន ១ខែ ហើយឆ្លងទៅកោះសិរីលង្កា ដើម្បីធ្វើអភិវន្ទន៍ព្រះចង្កូមកែវ និង ទស្សនាសាលារៀនខាងពុទ្ធសាសនា នៅទីនោះចំនួន ២សប្ដាហ៍ទៀត។

· បុព្វហេតុខ្លះៗ ស្ដីពីជម្លោះរវាងក្រុមធម៌ចាស់ និង ធម៌ថ្មី៖

· បន្ទាប់ពីសម្តេចព្រះសង្ឃរាជគណៈមហានិកាយ និល ទៀង ចូលទីវង្គតបានប្រមាណជា១ឆ្នាំ ទើបព្រះករុណា ស៊ីសុវត្ថិ សព្វព្រះទ័យតែងតាំងព្រះថេរៈ កែ អ៊ុក គង់នៅវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ជាព្រះធម្មលិខិត ព្រះសង្ឃនាយកគណៈមហានិកាយនៅ ព.ស ២៤៥៨ គ.ស ១៩១៤ ។

· សម័យនោះ ព្រះសង្ឃគង់ក្នុងវត្តឧណ្ណាលោម ជាព្រះមហាថេរៈ មានសមណសក្តិ និង វ័យប្រហាក់ប្រហែលគ្នា នឹងព្រះអង្គ ហើយព្រះថេរៈអង្គខ្លះទៀតមានចំណេះវិជ្ជាខ្ពង់ខ្ពស់ជាងនោះ ទើបពុំសូវមានការគោរពកោតក្រែងចំពោះព្រះសង្ឃនាយកអង្គនេះឡើយ ។ ហេតុនេះ នៅក្នុងវត្តឧណ្ណាលោម ជាវត្តប្រមុខ នៃព្រះពុទ្ធសាសនាមហានិកាយនោះ មានភាពរកាំរកូសច្រើន មិនសូវរៀបរយសណ្តាប់ធ្នាប់ឡើយ ហើយក៏ពុំមានការសិក្សារកខុសត្រូវក្នុងការប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនា ដែរ ពោលគឺប្រតិបតិ្តតាមទំនៀមទំលាប់សុទ្ធសាធ ។

· ថ្ងៃមួយ ជាពេលជិតចូលវស្សា មានអ្នកអង្គម្ចាស់១អង្គ ( នាម … ? ) ទំនងជាដោយហេតុបានឃើញភាពឆ្គាំឆ្គងនៃភិក្ខុ សាមណេរក្នុងវត្តនេះជាដើមនោះ បានទៅទូលស្នើរសម្តេចព្រះសង្ឃនាយក កែ អ៊ុក សុំបង្កើតអោយមានព្រះសង្ឃសំដែងព្រះវិន័យក្នុងវិហារវត្តឧណ្ណាលោម រាល់រាត្រី ដើម្បីអោយ ភិក្ខុ សាមណេរស្តាប់រហូតដល់ចេញវស្សា ។

· សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ក៏សព្វព្រះទ័យ និង បានសម្រឹតសម្រាំងព្រះសង្ឃក្នុងវត្តឧណ្ណាលោម បាន៣អង្គដែលជាអ្នកមានភាពឆ្លៀវឆ្លាតផ្នែកខាងធម៌វិន័យ ។ ព្រះភិក្ខុ៣រូបនោះគឺ ព្រះគ្រូវិមលបញ្ញា អ៊ុំ ស៊ូ, ព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ជួន ណាត និង ព្រះគ្រូ សង្ឃវិជ្ជា ហួត តាត ។

· ទទួលបានកាតព្វកិច្ចដ៏ សំខាន់នេះ ព្រះគ្រូទាំង៣រូបដែលមានប្រតិពលផ្នែកធម៌វិន័យស្រាប់ ហើយនោះក៏បន្ថែមការសំភីរបស់ខ្លួនក្នុងការសិក្សាស្រាជ្រាវរាវរកឬ សគល់ នៃ ព្រះវិន័យទ្វេឡើង ហើយនាំយកមកសំដែង និង បង្រៀនដល់ភិក្ខុសាមណេរក្នុងអារាមនេះ ។

· មិនយូរប៉ុន្មាន បន្ទាប់ពីបានស្តាប់ និង បានរៀនមក ភិក្ខុសាមណេរជាច្រើនក្នុងវត្តឧណ្ណាលោម ចាប់ផ្តើមភ្ញាក់រលឹក និង មើលឃើញពីកំហុសដែលបានប្រតិបត្តិកន្លងមក ជាហេតុនាំអោយ មានការ និយាយគ្នាច្រើនឡើងៗជារៀងរាល់ថ្ងៃអំពីផ្លូវប្រតិបត្តិខុស និង ត្រូវ ។

· ប្រការនេះបានបណ្តាលអោយសម្តេចព្រះសង្ឃនាយក និង ព្រះមហាថេរៈមួយចំនួនក្នុងជួររាជាគណៈកើតទោមនស្សយ៉ាងក្រៃលែង ( ត្បិតអ្នកទាំងនោះក៏ប្រតិបត្តិបែបមានកំហុសនោះដែរ ) ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសោត ពួកមនុស្សថ្នាក់កំពូលនៃព្រះពុទ្ធសាសនាមហានិកាយក្នុងប្រទេស កម្ពុជាទាំងនេះបានពោលលើកទោសដាក់ព្រះសង្ឃក្មេងៗ ដែលមានព្រះគ្រូទាំង៣រូបជាប្រមុខនេះថា ពោលពាក្យផ្តេសផ្តាស បង្កាច់ បង្ខុស ពីទំនៀម ទំលាប់ចាស់ដែលពួកខ្លួនធ្លាប់បានប្រតិបត្តិ ជាយូរលង់ណាស់មកហើយ និង បានហាមឃាត់ភិក្ខុសាមណេរ លែងអោយទៅស្តាប់ទៅរៀនទៀត ។

· កម្មវិធីសំដែងវិន័យក៏ចប់ត្រឹមនេះ ប៉ុន្តែចរន្តនៃការចង់ដឹង ខុស និង ត្រូវពិតប្រាកដនេះ មិនបាន បញ្ចប់ត្រឹមនេះទេ ហើយមនសិការនេះ រឹតតែខ្លាំងក្លាឡើង ។ ចំណែកព្រះគ្រូទាំង៣រូបក៏បានបន្ថែម ការព្យាយាមសិក្សាពិនិត្យគម្ពីរនានា ( កាលនោះសុទ្ធតែជាគម្ពីរភាសាបាលី ) របស់ខ្លួនកាន់តែខ្លាំង និង ប្រកបដោយឆន្ទៈមោះមុតជាងមុន ដោយសារពួកលោកយល់ និង ប្រាកដថា អ្វីដែលពួកលោកបាន និង កំពុងធ្វើនោះគឺពិតជាត្រឹម និង ត្រូវ ឥតមានល្អៀងប្រាសចាកពីពុទ្ធដីកាឡើយ ហើយក៏ប្រាកដក្នុងចិត្តថា រាល់កិច្ចានុកិច្ចនោះ ត្បិតតែចិត្តបង្កាច់ បំបាក់អ្នកដទៃ ឬ ថាឥច្ឆាឈ្នានិសបុគ្គលណាម្នាក់ ឬ ថាដោយសារមហិច្ឆត្តាប្រាថ្នាលើកតំកើងខ្លួនឯង ក៏ទេ ប៉ុន្តែគឺដើម្បីសេចក្តីចំរើន និង ភាពត្រឹម និង ត្រូវនៃព្រះពុទ្ធសាសនា អោយពុទ្ធសាសនិកមានប្រាជ្ញា ប្រាសចាកការជឿ និង ប្រតិបត្តិទាំងភាពងងឹត ងងល់ និង សេចក្តីចំរើនដល់ប្រទេសជាតិពិតៗ ។ នឹងថាការពោលអះអាងទាំងនោះជាគំនិតរបស់ ពួកលោកផ្ទាល់ ក៏មិនមែន ប៉ុន្តែវិន័យទាំងនោះមានចែងក្នុងគម្ពីរនានា មានព្រះត្រ័យបិដក ជាអាទិ៍ ដោយពិត គ្រាន់តែថា គម្ពីរទាំងនោះជាភាសាបាលី ដែលពួក អ្នកប្រកាន់បុរាណនិយមមិនចេះ ឬ មិនខ្វល់ក្នុងការពិនិត្យតែប៉ុណ្ណោះ ។

· ពាក្យថា “ ធម៌ចាស់ ” និង “ ធម៌ថ្មី ” ក៏បានចាប់បដិសន្ធិឡើងក្នុងទឹកដីខ្មែរចាប់ពីពេលនោះ ពោលគឺចេញពីវត្តឧណ្ណាលោម ។ ក្រុមដែលប្រកាន់ខ្ជាប់របៀបប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនាតាមទំលាប់ តៗគ្នាពីបុរាណ ( ទោះជាទំលាប់នោះមិនត្រឹត្រូវតាមពុទ្ធោវាទក្តី ) ហៅថា “ ពួកធម៌ចាស់ ” ហើយពួកនេះមិនរវីរវល់ នឹងសិក្សា ពិនិត្យ ផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយនឹងគម្ពីរដីការដែលជាគោលគ្រឹះនៃ ព្រះពុទ្ធសាសនាឡើយ ។

· ក្រុមដែលសិក្សាពិនិត្យ និង ប្រតិបត្តិតាមដែលមានចែងក្នុងគម្ពីរដីការ ហើយហ៊ានកែប្រែប្រសិនបើឃើញថាទំលាប់ណាខុស ។ ក្រុមត្រូវបានហៅថា “ ក្រុមធម៌ថ្មី ” ។
សម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ហួត តាត បានបញ្ចេញទស្សនៈថា “ ពាក្យ ធម៌ចាស់ និងធម៌ថ្មី នេះ ជាពាក្យអព្វមង្គល អ្នកបង្កើតអោយមានពាក្យនេះ ជាកំហុសដ៏ធំសម្បើម និង គួរអោយ សោកស្តាយយ៉ាងក្រៃលែង ព្រោះធ្វើអោយសង្គមពុទ្ធសាសនិកខ្មែរបែកបាក់សាមគ្គី ” ។

· នៅក្នុងពិធីថ្វាយសញ្ញបត្រ មហាបណ្ឌិត អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ដល់ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត នាថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៦៧ ព្រះប្រមុខរដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ បានមានព្រះបន្ទូលថា “ អ្នកខ្លះនិយាយខុសទាំងស្រុងថា នៅក្នុងសាសនាយើងមានធម៌ថ្មី ធម៌ចាស់ ។ តាមការពិតយើង ពុំមានធម៌២ទេ មានតែ១គត់ ។ ដែលនិយាយថា ធម៌ថ្មីនោះ គឺការដែលខំសម្រឹតសម្រាំងព្រះសាសនា អោយផុតអំពីជំនឿខុស អំពីការយល់ហួសហេតុផល និង ទម្លាប់ខុស គឺពុំមែនធ្វើអោយ ព្រះពុទ្ធសាសនាទៅជាបែបថ្មីទេ ។ ការពិតគឺធ្វើអោយព្រះសាសនាត្រឡប់ទៅរកប្រភពដើមដ៏ត្រឹម ត្រូវល្អវិញតែប៉ុណ្ណោះ ” ។

· សម្តេចព្រះធម្មលិខិត កែ អ៊ុក ព្រះសង្ឃនាយកគណៈមហានិកាយ និង ព្រះមហាថេរៈមួយ ចំនួនដែលស្ថិតនៅក្នុងជួររាជាគណៈ ជាមេក្លោង ក្រុមអភិរ័ក្សបែបបុរាណនិយម ។ ក្រុមនេះក៏បាន ប្រឆាំងដាច់ខាតផងដែរនូវការសិក្សាផ្នែកបរិយតិ្តធម៌ ដែលតម្រូវអោយបកប្រែគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនា ពីភាសាបាលី មកជាភាសាជាតិ ។ ក្រុមបុរាណនិយម នេះក៏បានប្រឆាំងផងដែរ នឹង ការយកគម្ពីរ ដីកាព្រះពុទ្ធសាសនាមកបោះពុម្ពជាសៀវភៅដែលប្រើក្រដាស ដោយក្រុមនេះបានតម្រូវអោយរក្សា គម្ពីរដីកានានា អោយនៅជាសាស្ត្រាស្លឹករឹត ដដែល ។

· ប៉ុន្តែព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ជួន ណាត , ព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា ហួត តាត , ព្រះគ្រូវិមលបញ្ញា អ៊ុំ ស៊ូ និង ព្រះបវរញាណវិជ្ជា ល្វី ឯម បានបន្ថែមការព្យាយាមរិតតែខ្លាំងក្លាក្នុងការស្រាវជ្រាវចងក្រង ជាសៀវភៅដូចជាសៀវភៅ សាមណេរវិន័យ , ភិក្ខុបាតិមោក្ខសង្ខេប , បព្វជ្ជាខន្ធកសង្ខេប, សីមាវិនិច្ឆ័យសង្ខេប , គហិប្បដិបត្ត និង កឋិនក្ខន្ធក ជាដើម បើទោះជាត្រូវបានក្រុមសម្តេច ព្រះសង្ឃនាយក កែ អ៊ុក បង្កជាឧបសគ្គរារាំងយ៉ាងណាក្តី ។

· ទំនាស់ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាបានរីករាលដាល តាំងពីថ្នាក់រាជធានីរហូតដល់ ខេត្ត ខណ្ឌ ជនបទ ទូទាំងប្រទេស ដែលនាំអោយសាមគ្គីភាពរបស់ពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរជួបភាពប្រេះឆាយ៉ាងជូរចត់ រហូតដល់ ព្រះធម្មលិខិត ព្រះសង្ឃនាយក កែ អ៊ុក បានធ្វើពាក្យបណ្តឹងទៅក្រសួងធម្មការ ដើម្បីសុំព្រះរាជ អន្តរាគមន៍ពីព្រះករុណា ស៊ីសុវត្ថិ ។
បន្ទាប់ពីព្រះរាជសវនាការ និង ជ្រាបសព្វសេចក្តីមក ព្រះករុណាបានមានព្រះបន្ទូលសរសើរ យ៉ាងក្រៃលែងចំពោះកិច្ចការរបស់ព្រះថេរៈ ទាំង៤អង្គនេះ និង បានព្រះរាជទានប្រាក់រង្វាន់ ចំនួន ២០រៀល ( កាលនោះចំនួននេះមិនមែនតិចឡើយ ) ដល់ព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ។

· សោតឯព្រះករុណា មុនីវង្ស ដែលកាលនោះទ្រង់នៅជា ព្រះអង្គម្ចាស់ នៅឡើយនោះ ទ្រង់តែងមានការសព្វព្រះទ័យចំពោះកិច្ចានុកិច្ចរបស់ព្រះភិក្ខុទាំង៤ រូបនេះជាខ្លាំង ហើយមានពេលខ្លះបានមាន បន្ទូលជាមួយព្រះករុណា ស៊ីសុវត្ថិ ថា “ ព្រះសង្ឃចាស់ៗទាំងនោះ ( ក្រុមរបស់ សម្តេច កែ អ៊ុក ) គ្មានចេះអ្វីសោះ អាងតែ ខ្លួនឯងជាមនុស្សចាស់ ជាអ្នកធំជាងគេ មានគំនិតឈ្នានិស គេ មិនចង់អោយគេចេះដឹង…គួរតែដក ចេញពីតំណែងទើបសម ” ។

· ក្រុមនេះមិនបានបញ្ចប់ត្រឹមនេះឡើយ ហើយបានបន្តប្រឆាំងនឹងកិច្ចានុកិន្ចរបស់ព្រះគ្រូ អនាគត មហាបុរសប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរទាំងនេះដោយប្រការផ្សេងៗទៀត ដែលក្នុងក៏មានទាំងកុង្សីយ៍ សេនាបតី នៃ ក្រសួងធម្មការ ក៏ហាក់មានទំនោរទៅខាងក្រុមបុរាណនិយមដែរ និង មានចំណែកក្នុងការបន្ទច់ បង្អាក់នូវការបោះពុម្ពជាសៀវភៅរបស់ព្រះភិក្ខុអនាគតបណ្ឌិតទាំងនេះ ។

· គណៈកម្មការមួយត្រូវបានប្រកាសតែងតាំឡើងនៅថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា គ.ស ១៩៣៧ ដែល មានសមាជិក៤រូបដើម្បីសិក្សាពីភាពផ្សេងគ្នារវាងធម៌ចាស់ និង ធម៌ថ្មី និង ដើម្បីរកមធ្យោបាយបន្សាត់ បង់នូវជម្លោះសាសនានាពេលនោះ ។ សមាជិកទាំងបួនរូបនោះគឺ ព្រះគ្រូសំសត្ថា ជួន ណាត, ព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា ហួត តាត, ភិក្ខុ អ៊ុំ ស៊ូ និង ភិក្ខុ មឿង ។

· អ្នកប្រាជ្ញជាតិបារាំងម្នាក់ឈ្មោះ ល្វី ហ្វីណូត៍ ជាចាងហ្វាងសាលាបារាំងសែស ( សាលាចុងបូព៌ពា ) នាទីក្រុង ហាណូយ បានមកដល់ប្រទេសខ្មែរនៅឆ្នាំ១៩២២ក្នុងបេសកកម្ម ពិនិត្យមើលកិច្ចការនៅនគរវត្ត និង ការសិក្សានានានៅប្រទេសខ្មែរ ។ លោក ហ្វីណូត៍ ជាអ្នកស្ទាត់ ជំនាញនូវភាសាបាលី សំស្ក្រឹត និង អក្សរខ្មែរបុរាណ ដែលមានចារិកលើផ្ទាំងថ្មនានា ។ លោកយល់ថា ខ្មែរមិនគួរសិក្សាភាសាឡាតាំង ទៀតទេ ព្រោះមិនមានអ្វីពាក់ព័ន្ធនឹងអក្សរសាស្ត្រជាតិរបស់ខ្លួន ហើយ ថានៅសាលាធំៗ ខ្មែរគួរសិក្សា ភាសាបាលី និង សំស្ក្រឹត ត្បិតភាសាខ្មែរមានទំនាក់ទំនងយ៉ាង ច្រើនជាមួយភាសាទាំងពីរនេះ ។

· លោកបានមើលឃើញទៀតថា ឥឡូវនេះ ភាសាបាលីមានអ្នកសិក្សាច្រើនគួរសមហើយ ប៉ុន្តែ នៅមិនទាន់មានអ្នកសិក្សាភាសាសំស្ក្រឹតសោះឡើយ ហេតុនេះលោកបានពិគ្រោះជាមួយ ឡឺរ៉េស៊ីដង់ត៍ ស៊ូប៉េរីយើរ ( ប្រចាំនៅកម្ពុជា ) ថាត្រូវបញ្ជូនព្រះសង្ឃខ្មែរពីរូបដែលមានចំណះវិជ្ជាច្បាស់លាស់ ផ្នែក ភាសាបាលី ( ងាយស្រួលបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹត ព្រោះភាសាទាំងពីរនេះប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ) ទៅទីក្រុងហាណូយ ហើយលោកនឹងបង្រៀនដោយផ្ទាល់ បន្ទាប់មកនឹងបញ្ជូនព្រះសង្ឃ ទាំងពីររូបនោះ អោយត្រឡប់មកបណ្តុះបណ្តាលភាសានេះនៅកម្ពុជាវិញ ។

· រាជការខ្មែរជ្រើសរើសព្រះសង្ឃបានមួយរូបគឺព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ជួន ណាត ដែលកាលនោះ ព្រះអង្គមាននាទីជាសាស្ត្រាចារ្យបង្រៀនភាសាបាលីនៅសាលាបាលី ជាន់ខ្ពស់ ( ពុទ្ធិកសកល វិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រឹត ) ។
ព្រះគ្រូសង្ឃ សត្ថា បានមានព្រះថេរដីកាថា “ បើរាជការបញ្ជូនព្រះសង្ឃអង្គណាទីទៃពី ព្រះគ្រូសង្ឃវិជ្ជា ហួត តាត នោះ ព្រះអង្គនឹងមិននិមន្តទៅសិក្សាឡើយ ត្បិតមានតែព្រះគ្រូរូបនេះទេ ដែលមានចំណេះវិជ្ជាផ្នែកភាសាបាលី និង សំស្ក្រឹតនេះស្រាប់ សោតឯអាធ្យាស្រ័យក៏ត្រូវគ្នាជាមួយ នឹងព្រះអង្គផងទៀត ” ។ ដោយហេតុនេះ ព្រះគ្រូសង្ឃវជ្ជា នៃ យើងក៏បានត្រូវបញ្ជូនទៅសិក្សា នៅទីក្រុងហាណូយ ជាមួយព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ជួន ណាត ទៀត។

· ពួកអ្នកប្រកាសខ្លួនថា ជាអ្នកធម៌ចាស់ ពេលបានដឹងថា ព្រះគ្រូទាំងពីររូបដែលជាអ្នកដឹក នាំការសិក្សាកែប្រែនូវការប្រតិបត្តិខុសឆ្គងអោយត្រឡប់ជាត្រឹមត្រូវ វិញតាមពុទ្ធបញ្ញត្តិនេះ ត្រូវបាន រាជការជ្រើសរើសបញ្ជូនអោយទៅសិក្សានៅហាណូយយ៉ាងនេះ ពួកនេះមានការសប្បាយចិត្ត ហើយ បានផ្សព្វផ្សាយថា ការបញ្ជូននេះជាលេសដែលរាជការបោះបង់ភិក្ខុទាំងទ្វេនេះចោលតែ ប៉ុណ្ណោះ ហេតុនេះ មុខជានឹងមិនមានថ្ងៃណាបានត្រឡប់មកស្រុកខ្មែរវិញឡើយ ។
ព្រះ គ្រូមានសារជាតិជាបណ្ឌិតមិនមានទោមនស្សនឹងរឿងនេះឡើយ លោកបានខិតខំសិក្សា មិនតែភាសាសំស្ក្រឹតឡើយ លោកថែមទាំងបានសិក្សានូវអក្សរសិលាចារិក និង ស្វែងយល់ពីជីវភាព ស្រុកទេសនៅទីនោះផងដែរ ។

· ប្រមាណជាពីរឆ្នាំក្រោយមកអនាគតមហាបុរសរបស់យើង ទាំងទ្វេ ត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់មក មាតុប្រទេសវិញ ហើយព្រះគ្រូសង្ឃសត្ថា ជួន ណាត ត្រូវបានអោយ បន្តកិច្ចការជាសាស្ត្រាចារ្យ ភាសាបាលីតទៅទៀត ខណៈព្រះគ្រូ សង្ឃវិជ្ជា ហួត តាត ត្រូវបានតែង តាំងជាសាស្ត្រាចារ្យបង្រៀន ភាសាសំស្ក្រឹតនៅសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ ហើយក៏ជាសាស្ត្រាចារ្យភាសាសំស្ក្រឹតដំបូងគេនៅកម្ពុជា ចាប់ តាំងពីការដួលរលំអាណាចក្រអង្គរ ។

ចំណេះដឹង និង ការកសាង៖

សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស ហួត តាត មានចំណេះវិជ្ជាខាងផ្លូវលោក និង សាសនាដូចតទៅនេះ៖

· ចេះភាសាបាលី យ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ

· ចេះអក្សរទេវនាគិរី និង ភាសាសំស្ក្រឹតយ៉ាងល្អិតល្អន់

· ចេះភាសាបារាំង និង អង់គ្លេសល្មមប្រើការបាន

· ចេះភាសាថៃ លាវ អាចនិយាយបាន និង សរសេរបាន

· ចេះអានអក្សរថ្មខ្មែរបុរាណ។

សម្ដេចសង្ឃរាជ ហួត តាត និមន្ដមកដល់កន្លែងតាំងពិពណ៌ពុទ្ធសាសនា (ភ្នំពេញ ១៩៥១)

គិតត្រឹមពីពេលដែលឡើងកាន់តំណែងជាចាងហ្វាងពុទ្ធិកវិទ្យាល័យមក សម្ដេចបានបង្កើត៖

· គិលានដ្ឋានមួយសម្រាប់សមណនិស្សិតពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្យាបាលជំងឺ

· សុំរដ្ឋាភិបាលបង្កើនថ្នាក់រៀន ដែលមានសិស្សដល់ទៅ ២០០នាក់ចូលរៀននៅគ្រឹះស្ថានសិក្សានេះ

· សុំកែប្រែឈ្មោះពីសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ ទៅជាពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រិត និង កែប្រែកម្មវិធីបង្រៀនឲ្យចម្រើនខាងផ្លូវសាសនា និង ផ្លូវលោក

· សុំបង្កើតអគ្គាធិការដ្ឋានសិក្សាមួយនៅភ្នំពេញ និង កែប្រែពីសាលាបាលីរង ឲ្យទៅសាលាជាពុទ្ធិកបឋមសិក្សាវិញ និង កែប្រែកម្មវិធីសម្រាប់បង្រៀនទៀត

· ឆ្នាំ ១៩៦៥ បានស្នើឲ្យរៀបចំកែប្រែទម្រង់សាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សាម្ដងទៀត ដើម្បីឲ្យសាលានេះ មានជំហររឹងប៉ឹង និង ដំណើរការល្អ

· កសាងកុដិ សាលាធម្មមន្ទីរ សាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សា សាលាបឋមសិក្សា អនុវិទ្យាល័យ នៅស្រុកឧដុង្គ វិហារបេតុងនៅវត្តប្រាង្គ

· ឆ្នាំ ១៩៦៦ សាងមណ្ឌលសុខភាបមួយនៅទីប្រជុំជនឧដុង្គ សមិទ្ធិផលផ្សេងក្នុងវត្តឧណ្ណាលោមមានដូចជា៖ ឧបដ្ឋានសាលា កុដិ និងពុទ្ធិកបឋមសិក្សាជាដើម

· ចាត់ចែងកសាងអាគារសិក្សាឲ្យកើតឡើងយ៉ាងសមរម្យក្នុងបរិវេណពុទ្ធិកមហាវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ និង ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រិត ដែលមានសម្ដេចសីហនុជាប្រមុខរដ្ឋបរិច្ចាគព្រះរាជទ្រព្យផ្ទាល់

គ្រឿងឥស្សរិយយស ដែលសម្ដេចទទួលបាន៖

· ថ្ងៃទី១៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៣២ មេដាយមាស មុនីសារភណ្ឌនៃប្រទេសកម្ពុជា

· ថ្ងៃទី១៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៣២ មេដាយសឹវ៉ាលីយេ អស្សរិទ្ធិ ដំរី១លាន និងស្វេតឆត្រក្រុងហ្លួងព្រះបាង

· ថ្ងៃទី០១ មករា ឆ្នាំ១៩៤៤ មេដាយសឹវ៉ាលីយេ ដឺឡាឡេស្យុងដូនើរ នៃប្រទេសបារាំង

· ថ្ងៃទី០៦ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥២ មេដាយ សេន

· ថ្ងៃទី០៥ មេសា ឆ្នាំ១៩៦២ មេដាយវរសេនា

· ថ្ងៃទី១៩ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៦៤ មេដាយ មហាសិរីវឌ្ឍន៍សុវត្ថារា

ស្នាព្រះហស្តតែងនិពន្ធ៖

សម្ដេចបានបន្សល់ទុកនូវគម្ពីរដីកាដែលបានប្រែពីភាសាបាលីមកជាភាសាខ្មែរ ជាច្រើនច្បាប់មាននៅតាមបណ្ណាល័យជាតិកម្ពុជា បណ្ណាល័យពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ និង បណ្ណាគារឯកជនខ្លះទៀតដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយមានដូចជា៖

· សៀវភៅសាមណេរវិន័យ

· បកិណ្ណកបរិត្ត

· សត្តបរិត្ត និង ទ្វាទសបរិត្ត

· សុរាមេរយកថា

· សីមាវិនិច្ឆ័យ

· អក្ខទោសកថា

· សិង្គាលោវាទសូត្រ

· សារទេសនា

· ធម្មសង្គហៈ

· វេយ្យាករណ៍សំស្ក្រឹត

· ពុទ្ធសាសនាសង្ខេប ក្នុងផ្នែកយុវពុទ្ធិកសិក្សាសម្រាប់យុវជនសិក្សា

· ភិក្ខុអបរិហានីយធម្មសូត្រ

· ឥទ្ធិបាទបរិយាយ

· អរិយទ្រព្យបរិយាយ

· សាមគ្គីធម៌

· ឧបក្កិលេសធម៌

· ពុទ្ធសាសន៍សង្ខេប

· រដ្ឋបាលសូត្រ

· ពុទ្ធិកសិក្សាបច្ចុប្បន្ន

· ការប្រាស្រ័យរឭកចំពោះបងប្អូន

· ស្វែងយល់អំពីអង្គរ

· កល្យាណមិត្ត ។ល។

សម្ដេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត ហួត តាត និង កញ្ញា ការបឺុឡែស (កូសាំងស៊ីន ឆ្នាំ ១៩៣៩

ដកស្រង់ចេញពី http://puthtannbona.wordpress.com

ដើមទំព័រ

Tuesday, January 17, 2012

ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ សម្ដេចព្រះសុមេធាធិបតី ហួត តាត

No comments:

Post a Comment